Verhalen achter de Xeno

Hoofdstuk twee: Afwijken van het Schilke ideaal

In 1977 opende Yamaha zijn eerste winkel voor blaasinstrumenten, Atelier Tokyo, in Ginza, een centrum van muzikale optredens. Kawasaki, die naar Japan was teruggekeerd na een opleiding van twee jaar bij Schilke Music Products in de VS, werd benoemd tot de eerste directeur van het atelier.

Terwijl Kawasaki zich in het atelier bezighield met de behoeften van blazers in Japan en daarbuiten, hield Hiroo Okabe, die in 1974 bij Yamaha kwam werken en later directeur en algemeen directeur zou worden, zich bezig met het ontwerp op het hoofdkantoor van Yamaha. Okabe, die tijdens zijn vierde jaar bij Yamaha de leiding kreeg over trompetontwerp, was al sinds zijn studietijd een fan van trompetten van het reeds lang gevestigde merk en wilde muziekinstrumenten creëren die even geliefd zouden zijn bij de blazers als de instrumenten van het reeds lang gevestigde merk waren.

Dit merk is een in de VS gevestigde fabrikant van trompetten van hoge kwaliteit en de keuze van vele topartiesten. De basisconstructie van de trompetten verschilde in bijna alle opzichten van de Schilke-trompetten waarop Yamaha zijn ontwerpen had gebaseerd, van de dikte van het koper en de lengte van de mondpijp tot de aanwezigheid van een steun op de hoofdschuif. Schilke’s ontevredenheid over de trompetten die in die tijd werden verkocht, inclusief die van het merk, bracht hem ertoe zijn eigen bedrijf op te richten. Het was logisch dat de idealen van het merk en die van Schilke zouden verschillen.

Toen de nog nieuwe Okabe de leiding kreeg over een herontwerp van het model dat al in de maak was sinds zijn eerste plaatsing, stelde hij ingrijpende structurele veranderingen voor na grondig onderzoek van de gevestigde instrumenten. Schilke benadrukte bijvoorbeeld de toonhoogte boven alles, en daarom hadden Yamaha-producten tot dan toe geen steunen gebruikt, maar Okabe stelde voor ze toe te voegen. 'Destijds werden blazers meer aangetrokken door het onbeschrijflijk mooie timbre van de producten van dit merk dan door de nauwkeurigheid van de toonhoogte, en zij wilden muziekinstrumenten waarop zij met een gerust hart konden vertrouwen. In dat geval moesten we laten zien dat we hun behoeften begrepen door het soort producten te maken dat zij wilden', aldus Okabe, die zijn toenmalige denkwijze toelichtte.

Okabe probeerde af te wijken van het Schilke-ideaal dat Yamaha zo ijverig in stand had gehouden, terwijl Kawasaki alles wat hij wist over trompetontwerp van Schilke zelf had geleerd. Het was onvermijdelijk dat de twee zouden botsen. Kawasaki had echter van de blazers in het atelier directe feedback gekregen, die soms zware kritiek inhield, en begon geleidelijk Okabe’s ideeën te aanvaarden, omdat hij begreep dat veel blazers inderdaad instrumenten wilden die meer leken op de producten van dat merk. Hoewel het als verraad aan Schilke aanvoelde, wisten zij dat zij naar de blazers moesten luisteren om Yamaha-trompetten naar een hoger niveau te tillen. Kawasaki voelde dat dit met de dag meer waar werd.

In 1980 was het eerste prototype van het 'post-Schilke-type' klaar en trokken Kawasaki en Okabe naar de VS om het daar door artiesten te laten beoordelen. Het prototype werd zeer geprezen door de artiesten, die blij waren de nieuwe richting te zien die Yamaha insloeg.

Kawasaki heeft meerdere malen geprobeerd Schilke op de hoogte te brengen van de ontwikkeling van de modellen van het post-Schilke type, maar door blessures van Schilke en andere onvoorziene omstandigheden kwam het er nooit van en heeft Kawasaki het hem nooit echt kunnen vertellen. Het is echter waarschijnlijk dat Schilke het nieuws vernam van een van de Amerikaanse artiesten die het prototype testten, zoals Adolph Herseth, eerste trompettist van The Chicago Symphony Orchestra, of Armando Ghitalla, eerste trompettist van The Boston Symphony Orchestra. Van tijd tot tijd, liet Schilke Kawasaki en Okabe weten: 'Ga niet terug.' In deze boodschap zat een woordspeling verborgen die hen waarschuwde niet ook een oude firma te worden.

Gedwongen om een rolstoel te gebruiken in zijn laatste jaren, bleef Schilke Japan bezoeken en zijn begeleiding aanbieden tot 1981, één jaar voor hij overleed. Waarschijnlijk voelde hij zich innerlijk in conflict over Yamaha’s nieuwe richting, die afweek van zijn eigen ideaal, zoals blijkt uit de wrijvingen die hij af en toe had met een jonge Okabe, wiens toewijding aan het andere instrument duidelijk was. Maar ondanks de overheersende aanwezigheid van Schilke bij Yamaha, hield Okabe vast aan zijn eigen overtuigingen en was hij nooit bang om zijn ideeën te uiten. Hiroaki Imaoka, die persoonlijk getuige was van de interactie tussen deze twee mannen, benadrukt dat 'zelfs als de richting van hun koersen verschilde, zij beiden hetzelfde doel hadden, namelijk te streven naar nieuwe hoogten'. Imaoka blijft ervan overtuigd dat de evolutie van Yamaha-trompetten werd ondersteund door de passie van beide mannen.

In 1982 werden de nieuwe Custom trompetten van het post-Schilke type uitgebracht. Naast het gebruik van een 'beker uit één stuk*1', zijn bij alle nieuwe modellen ontwerpwijzigingen in de belangrijkste onderdelen doorgevoerd, waardoor reeds lang bestaande problemen werden aangepakt en de algemene kwaliteit aanzienlijk werd verbeterd.

Nadat hij was afgestudeerd aan een muziekschool, ging Imaoka bij Yamaha werken en kwam hij in 1980 bij de ontwerpafdeling, wat betekent dat hij samen met Okabe verantwoordelijk was voor het eerste grote herontwerp van het trompetmodel van het bedrijf. 'Het meest karakteristieke kenmerk van de modellen van het post-Schilke type was de toevoeging van een enkele steun', legde hij uit. Deze steun gaf de instrumenten de zachte en heldere klank waar velen om vroegen. 'Tot op dat moment besloten blazers, zelfs als ze een Yamaha kozen als hun eerste instrument, vaak een ander merk te kopen als ze eenmaal beter waren geworden, maar ik denk dat dat langzaam begon te veranderen met de introductie van de nieuwe modellen', vervolgde Imaoka.