Disklavier

De geschiedenis van de piano is een geschiedenis van technologische verandering en innovatie, die meer dan 300 jaar geleden begon met het escapement van Bartolomeo Cristofori en verder ging met kniehendels, pedalen, actiemodificaties, gietijzeren frame en nog veel meer. Deze dynamische geschiedenis is het resultaat van de gepassioneerde interactie tussen keyboard spelers, componisten en instrumentenbouwers.

In de jaren 1970 werden voor het eerst magneetspoelen aan piano's toegevoegd. In 1987 tilde Yamaha dat concept naar een nieuw niveau van kwaliteit en gebruiksgemak door de Disklavier-reproducerende piano in Noord-Amerika te introduceren.

De term Disklavier is een slimme combinatie van de woorden disk (zoals in floppy disk) en Klavier, het Duitse woord voor keyboard. Ten tijde van de introductie van de Disklavier werden opnamen opgeslagen op 3 1/2 inch floppy disks.

De Disklavier is een traditionele akoestische piano met een ingebouwd opname- en afspeelsysteem. Hoewel dit systeem en de bijbehorende functies door de jaren heen aanzienlijk zijn veranderd, is één aspect altijd hetzelfde gebleven: de Disklavier wordt uitsluitend als een kant en klaar ingebouwd systeem geleverd en is nooit beschikbaar geweest als een upgrade voor bestaande piano’s.

MX100A en MX100B

Het eerste model Disklavier was de MX100A, die verkrijgbaar was in een staand studiomodel genaamd de U1. De control unit werd in de pianokast ingebouwd.

De MX100A beschikte over een Disklavier functie voor zijn tijd, inclusief hamersensoren een innovatie die bij de meeste zelfspelende piano’s van andere merken niet te vinden was. De pedaalsensoren in deze vroege modellen konden echter alleen twee standen registreren: aan of uit (volledig ingedrukt of volledig omhoog).

Dit vroegere Disklavier model bevatte fundamentele functies die sindsdien op elke Disklavier zijn opgenomen, zoals temporegeling, modulatie en connectiviteit met externe MIDI-apparaten.

In korte tijd werd de MX100A vervangen door de MX100B. Het meest opvallende verschil was de kleur van het LED-display op de bedieningspaneel, die werd veranderd van rood naar groen.

De MX100A en MX100B werden ontwikkeld voordat Standard MIDI Files (SMF) de industriestandaard werden het formaat dat tegenwoordig wordt gebruikt. Daarom gebruikten deze vroege Disklaviers Yamaha’s eigen MIDI-formaat, E-SEQ, voor opname. Hoewel moderne Disklaviers niet langer in E-SEQ opnemen, kunnen ze dit oudere bestandsformaat nog steeds lezen en zelfs converteren naar Standard MIDI File. E-SEQ-bestanden werden opgeslagen op double-density (DD) 3½-inch floppy disks.

Wagon Grand

Vanaf 1989 introduceerde Yamaha de Disklavier in verschillende vleugelmodellen die op dat moment beschikbaar waren. Vanwege de grote stroomvoorziening van de control unit werd deze ondergebracht in een 30-inch pianokast op wielen, die vaak een "wagon" werd genoemd. Omdat er geen officiële modelnaam was, werden deze instrumenten informeel bekend als Wagon Grand Disklaviers.

Net als de MX100A&B was de Wagon Grand voorzien van hamersensoren. Het bevatte ook 16 stappen van geleidelijke pedaalopname. Een belangrijke stap voorwaarts in de evolutie van het instrument. Net als de MX100A&B nam de Wagon Grand op DD-diskettes op in E-SEQ-formaat.

Mark II en Mark IIXG

In het begin tot midden jaren 1990 werden een aantal consumenten- en standaardmodellen van Disklavier geïntroduceerd. Het meest opvallend waren de Mark II- en Mark IIXG-systemen. Deze waren verkrijgbaar in het studiomodel, U1 staand en in de meeste maten vleugels.

De eerste hiervan was de Mark II, die in 1990 zijn debuut maakte. In het geval van de staande versie werd de control unit in de pianokast ingebouwd, net als in het geval van de MX100A&B. De control unit was echter veel geavanceerder en bood veel meer opties voor het kopiëren van songbestanden, MIDI-configuratie, enzovoort. Het instrument nam op DD-diskettes op in E-SEQ-formaat, maar was in staat om nummers af te spelen in het SMF-formaat dat bekend staat als Type 0.

De Mark II control unit voor vleugels had geen wagonbesturingseenheid. In plaats daarvan werd voor dit instrument een relatief kleine control unit bedacht en onder het klavier gemonteerd.

De Mark IIXG volgde de Mark II op in 1992. De control unit was iets kleiner, maar zat boordevol nieuwe functies, waaronder:

• Ingebouwde klankgenerator met 128 General MIDI (GM) voices met drumstel en Yamaha's uitgebreide GM-voiceset die bekend staat als XG.
• Multi-track opname.
• Opname in SMF Type 0-formaat.
• Afspelen van zowel SMF Type 0 als Type 1 nummers.
• Ondersteuning voor zowel DD- als HD-diskettes (hoge dichtheid)
• Conversie van nummers tussen E-SEQ en SMF
• Ingebouwd geheugen voor het opslaan van nummers.
• Meer functies voor het beheer van nummer bestanden.
• Verbeterde ondersteuning voor MIDI-interactie met computers.
• Ondersteuning voor toekomstige firmware-upgrades.

In de jaren 1990 was het mogelijk om een upgradepakket te krijgen die een Mark II zou upgraden naar een Mark IIXG.

Disklaviers met Silent Systems

In het tijdperk van de Mark II en de Mark IIXG werden een aantal staande (U1) versies van de Disklavier geïntroduceerd die een Silent systeem hadden. Het Silent-systeem voorzag in een demperrail die, wanneer ingeschakeld, een volledige touch response mogelijk zou maken, maar zou voorkomen dat de hamer de snaar raakte. Dit maakte het voor de pianist mogelijk om het instrument te bespelen met een koptelefoon op, luisterend naar een geavanceerde digitale pianosample.

Het Silent-systeem was niet beschikbaar in vleugelmodellen totdat de Disklavier PRO werd uitgebracht.

Disklavier PRO

Het jaar 1998 markeerde een belangrijk historisch moment in de evolutie van de Disklavier. De nieuwe PRO Disklavier, met een Mark IIXG- control unit, bood een ongekende opnamenauwkeurigheid en afspeelrealisme.

Met verbeterde magneetspoelen en een nieuwe bewegende magneetsensor en touch response was de Disklavier PRO in staat om data op te nemen en af te spelen met een hogere resolutie dan de MIDI-specificatie normaal gesproken biedt.

Voorafgaand aan de Disklavier PRO waren alle modellen van Disklavier enigszins beperkt met betrekking tot hun dynamisch afspeelbereik. Donderende akkoorden zouden wat zachter worden teruggespeeld en fluisterstil spel zou wat harder worden afgespeeld.

De Disklavier PRO was in staat om het volledige dynamische bereik weer te geven, met maar liefst 8 keer de resolutie van normale MIDI-gegevens. Het registreerde de snelheid van de hamers, de snelheid van de touch response en de snelheid van het loslaten van de toets op een schaal van 0-1023. Het instrument gebruikte normaal ongebruikte MIDI-controllerberichten, samen met afte touch response berichten, om de extra resolutie op te slaan in een Type 0 Standard MIDI-bestand. Deze gegevens met hoge resolutie werden aangeduid als extended precision of XP-gegevens.

Met de introductie van de Disklavier PRO waren de pedalen niet langer beperkt tot 16 increments, maar werden ze opgenomen op een schaal van 0-127, waardoor werd geprofiteerd van de volledige nauwkeurigheid van de MIDI-specificatie. De PRO registreerde en reproduceerde zelfs nauwkeurig aangeslagen noten, toetsen die tijdens het optreden licht werden bewogen zonder dat de hamers de snaren daadwerkelijk raakten.

De Disklavier PRO was alleen verkrijgbaar in C3 (6' 1") en grotere vleugels en leek uiterlijk op elke andere Mark IIXG Disklavier. De control unit bood dezelfde gebruikersfuncties als andere Mark IIXG-piano's. Er was echter nog een belangrijk verschil. De Mark IIXG PRO was de eerste Disklavier vleugel met het Silent systeem.

Binnen drie jaar na de eerste release van de Disklavier PRO voegde een firmware-upgrade de mogelijkheid toe om MIDI-uitvoeringen op te nemen en af te spelen die waren gesynchroniseerd met MIDI Time Code (MTC). Bij gebruik met een SMPTE/MTC-converter kunnen Disklavier PRO-opnamen worden gesynchroniseerd met video met behulp van industriestandaard tijdcode.

In 2002 schreef de Minnesota International Piano-e-Competition geschiedenis door pianist Yefim Bronfman in staat te stellen de Minnesota competitie uit Japan te jureren. De sonateronde van het concours werd opgenomen met een Disklavier PRO concertvleugel met gesynchroniseerde video. De video- en MIDI-uitvoeringsbestanden werden via internet geüpload en gereproduceerd voor Bronfman in Japan, waar hij de deelnemers op een groot scherm zag en luisterde naar een concertvleugel Disklavier die de uitvoeringen reproduceerde.

Disklavier PRO 2000

Ter gelegenheid van de 100ste verjaardag van Yamaha’s eerste piano presenteerde Yamaha in 2000 een conceptpiano met innovatieve en toekomstgerichte mogelijkheden. Dit model, de Disklavier PRO 2000, was gebaseerd op de C7-vleugel (7'6") en uitgerust met een innovatief Disklavier PRO-systeem. Het pianomeubel was ontworpen volgens het moderne Neo-design. Disklavier PRO 2000 500x340.

De Disklavier PRO viel op door zijn transparante acrylglas, het gesplitste deksel en de geïntegreerde computermonitor. De piano werd geleverd met een Windows 98-pc, gemonteerd onder het instrument, en verbonden met een touchscreen die links van de transparante muziektafel was geplaatst.

Deze instrumenten konden video’s synchroon afspelen met uitvoeringen, gebruikten de partituurvolgende software Home Concert 2000 van TimeWarp Technologies en hadden een ingebouwde afspeelmodus.

Slechts 9 van deze instrumenten werden geproduceerd en ze werden later verkocht voor $ 333.000, waardoor ze Yamaha's duurste piano aller tijden zijn.

Mark III

In 2002 bracht Yamaha een vernieuwde Disklavier uit, met de introductie van de Mark III standaard Disklavier, geschikt voor de U1 staande piano en de meeste vleugelmodellen. Daarnaast werd de Mark III PRO gelanceerd, die beschikbaar was voor de C3 en grotere instrumenten.

De Mark III control unit en interface waren bijna identiek aan die van de Mark IIXG. In het geval van de standaardmodellen is het afspelen verbeterd. Ten behoeve van consumenten die graag luisterden terwijl het volume erg laag stond, konden standaardmodellen stiller spelen dan elk eerder standaardmodel. Het Silent-systeem werd ook opgenomen in de standaardmodellen.

In het geval van de Mark III PRO werd de opnamekwaliteit van de pedalen verdubbeld, waardoor opname op een schaal van 0-255 mogelijk was.

De Mark III- control unit bevatte iets nieuws: een cd-station naast het traditionele diskettestation. Het doel van de cd-drive was niet om MIDI-gegevens op te nemen, maar om audio opnamen af te spelen. In dit kader zijn er drie nieuwe functies beschikbaar gekomen:

1. Audio-sync-opname
   Met deze functie kon je meespelen met een audio-opname en tegelijkertijd je pianospel opnemen, die bij het afspelen automatisch werd gesynchroniseerd.
2. PianoSoft Plus-opnamen
   De cd-drive kon een nieuw type opname afspelen: PianoSoft Plus. Deze opnamen bevatten normale instrumentale en/of vocale audio op het linkerkanaal, terwijl het rechterkanaal MIDI-gegevens als audio versleuteld opsloeg. Tijdens het afspelen zorgde de Disklavier ervoor dat het linkerkanaal naar beide luidsprekers werd gestuurd, terwijl het rechterkanaal werd gedecodeerd, zodat de piano de MIDI-gegevens kon afspelen.
3. Slimme PianoSoft-opnamen
   De Smart PianoSoft-functie stelde artiesten in staat om piano-opnamen te maken die bestaande audio-cd's verrijkten. Een Smart PianoSoft Recording bestond uit twee afzonderlijke opnamen: een commerciële audio-cd en een Disklavier MIDI-opname op diskette. Wanneer deze werden afgespeeld op de Disklavier, liepen ze perfect synchroon.

Mark IV

In 2004 werd de Mark IV geïntroduceerd. Standaard- en PRO-modellen waren beschikbaar op de C3 en grotere vleugels. Een hoogwaardig consumentenmodel was beschikbaar op de C2 (5' 8") vleugels en kleinere piano's.

De Mark IV bracht een aantal technische innovaties naar zowel de standaardmodellen als de PRO. Vooral opmerkelijk was de ontwerpwijziging van de hamersensoren, die werden gewijzigd van een metalen sensorplaat naar lichtgevoelige sensoren, waardoor de hamerpositie continu kon worden bepaald.

De PRO-modellen namen het klavier, hamers en pedalen op met dezelfde extra precisie als de vorige PRO's. Voor het eerst registreerden de standaard- en consumentenmodellen het volledige spectrum van 127 waarden van de una corda en sustain pedalen. Het standaardmodel registreerde bovendien de snelheid van het loslaten van de toetsen.

Naast deze technologische verbeteringen is de functionaliteit van de Disklavier aanzienlijk uitgebreid, met onder andere:

• Een draadloze controller die verbinding maakt met de Mark IV via een privé-wifi-netwerk.
• Een ethernetpoort die de Disklavier met het internet verbindt, zodat hij streaming optredens van DisklavierRadio™ kan ontvangen. Deze netwerkmogelijkheid biedt ook toegang tot firmware en functie upgrades. (Vele jaren later maakte deze connectiviteitsfunctie het mogelijk voor het instrument om RemoteLive-uitzendingen van DisklavierTV™ te ontvangen.)
• Interne harde schijf van 80 GB.
• UBS-poort voor het aansluiten van USB-opslagmedia, zoals flashdrives.

Een paar jaar later bracht Yamaha een controller-app uit voor de Mark IV die draait op de iPhone, iPod touch en iPad. De app geeft toegang tot de meest gebruikte functies van het instrument.

In 2006 introduceerde Yamaha een directe verbinding voor de Mark IV, genaamd RemoteLesson. RemoteLesson maakt het mogelijk om maximaal vier Mark IV en E3 Disklaviers met elkaar te verbinden, zodat wanneer je een van hen speelt, je tegelijkertijd ook de externe Disklaviers speelt. Hoewel de functie niet voor het grote publiek is vrijgegeven, wordt deze regelmatig gebruikt door muziekdocenten en muziekinstellingen die actief deelnemen aan het Disklavier Education Network.

E3—1e Generation

In 2006 introduceerde Yamaha de eerste generatie E3 Disklavier in een enkel staand model (U1) en in de C2 en kleinere vleugels. Hoewel de eerste generatie E3 state-of-the-art componenten gebruikte, was het ontworpen als een goedkoper instrument op consumentenniveau met een op drukgevoelige sensoren gebaseerd opnamesysteem en een infrarood afstandsbediening in de zichtlijn.

Het instrument bevatte alle primaire functies van Disklavier die voorheen standaard waren geworden, waaronder basisopname en weergave, video synchronisatie, opname en internettoegang tot firmware en functie updates, DisklavierRadio en (later) DisklavierTV om er maar een paar te noemen. Een paar jaar later bracht Yamaha een controller-app uit voor iPhone, iPod touch en iPad die toegang biedt tot bijna alle gebruikersfuncties van het instrument.

De DKC-850 upgrade

In 2009 begon Yamaha met het aanbieden van een verbeterde control unit voor oudere modellen Disklaviers. Qua uiterlijk is de control unit identiek aan de control unit van de E3 en biedt deze dezelfde gebruikersfuncties als de control unit op de E3 (die de DKC-800 wordt genoemd).

De DKC-850 kan worden gebruikt als vervangende control unit voor Mark IIXG en Mark III Disklaviers, zowel PRO's als niet-PROS. Het verandert niets aan de opname- en afspeelmogelijkheden van de sensoren en magneetspoelen in deze eerdere Disklaviers, maar het biedt wel een gebruikerservaring die bijna identiek is aan die van de E3, inclusief connectiviteit voor USB-opslagapparaten en toegang tot verbeterde functionaliteiten zoals DisklavierRadio en DisklavierTV.

De DKC-850 kan ook worden gebruikt als extra control unit voor de Mark II Disklavier. In deze situatie wordt de DKC-850 met MIDI-kabels aangesloten op de Mark II-control unit. Naast het inschakelen van de oude control unit, kan de eigenaar van de Disklavier de oude control unit negeren en de functies van de DKC-850 gebruiken om de piano te bedienen. Er zij echter op gewezen dat DisklavierRadio en DisklavierTV in dit verband niet worden ondersteund.

E3—2e Generation

In 2012 verving Yamaha de Mark IV-serie door standaard- en PRO-versies van de E3. De standaardversie (compleet met hamersensoren) werd beschikbaar gesteld op de C2 en kleinere vleugels. Alle grotere piano's (vanaf de C3) werden uitgerust met het PRO-systeem.

Ongeveer tegelijkertijd met de introductie van de tweede generatie E3's introduceerde Yamaha een nieuwe functie voor de Mark IV, E3 en DKC-850 genaamd DisklavierTV. DisklavierTV is gebouwd op een technologie genaamd RemoteLive die het mogelijk maakt om video, audio en Disklavier data (bijv. MIDI-gegevens) live te streamen en te archiveren. Door een compatibele Disklavier aan te sluiten op zowel het internet als op een computer, kunnen Disklavier bezitters zowel live als gearchiveerde uitvoeringen bekijken en beluisteren die op hun eigen piano worden gereproduceerd, zelfs uitvoeringen met instrumentale en vocale audio.

De introductie van de tweede generatie E3 viel samen met het debuut van een nieuwe serie vleugels, de CX-serie. CX-piano's zijn gebaseerd op ontwerpprincipes die eerder te vinden waren op de CFX-concertvleugel, een instrument dat in 2010 zijn weg vond naar het concertpodium.

De piano's uit de CX-serie waren het resultaat van jarenlang onderzoek en ontwikkeling. De instrumenten hebben een verdikt achterframe voor een betere ondersteuning, wat zorgt voor een rijke en resonerende klank. Ze bevatten een nieuwe, revolutionaire snaren en hamers op basis van die in de CFX-concertvleugel.

Vandaag de dag vertegenwoordigt de Disklavier ENSPIRE-serie Yamaha's vlaggenschip op het gebied van pianotechnologie, waarbij het meest geavanceerde Disklavier-systeem wordt gecombineerd met Yamaha's beste akoestische piano's.